फरा 12
सुखु
मावफारि
क-फरागुदियारि
2. खन्थाइखौ खबाम आरो लय रैखा खालामना आवराय।
3. फिन हो-
फिनः- गावनो नाजा।
5. संसाराव सुखु मोननो थाखाय मा मा मावनांगोन खन्थाइनि हेफाजाब लानानै लिर।
फिनः- बुहुमनि साफ्रोमबो मानसियानो गासै जिउआव
सुखु नागिरबायनानै हांखुर जायो। गुबुननि सुखुआव सुखु आरो गुबुननि दुखुआव दुखु लाफानो
हाब्लासो गुबै सुखुनि मोनदांथि लानो हायो। मालायनि थाखाय गाबनो हायोब्ला, गावखौ बावसोमनो हायोब्ला, गावखौ बिजिरसंनो
हायोब्ला आरो जानाय गैया,
लोंनाय गैयाजासे गुबुनखौ आंगो खालामनो हायोब्ला जिउआ अराय गोजोन
(सुखु) जागोन। मुलुगआनो
जोंनि नखर, जों बयबो
बिदा-फंबाइ, बिब' बिनानाव होननानै साननो हायोब्ला
जोंनि जिउआ सुखुनि फुंखा जागोन । बेफोरखौ मावनो हायोब्ला संसाराव सुखु मोननो हागोन।
6. खन्थाइनि बुजिस'हायि सोदोबफोरखौ सोदोबबाख्रि नङाब्ला सोदोब
बिहुं नायनानै ओंथि लिर।
मोदाउखा - फोलोम -
आंगोथि
गैयि - सु हाब -
बाउसोमनाय - गोसो
हमथा -
बाहाय - गोर्बो
गलि -
आंखाल - अनफावरि -
मावसोम - आफा इसोर -
गोथार - अनसेमा -
फिनः-
मोदाउखा - मेगन बेरस्लां
फोलोम - सुफुं, आबुं खालाम
आंगोथि
गैयि - खौसेथि गैयि, गोरोबलायि
सु हाब -
दुखु मोननाय
बाउसोमनाय - गोसो होनाय
गोसो
हमथा - गोसोखौ बुरखाय
बाहाय - खामानियाव खाथाय
गोर्बो
गलि - गोसो बायग्लिनाय
आंखाल -
अबाब, मोननो थाङि
अनफावरि - अनग्रा, अनसुलि
मावसोम -
गोसो होना मावनाय
आफा इसोर - आनान ग’साइ,
अबं ग’साइ
गोथार -
मैला गैयि
अनसेमा - जोबोर अनग्रा
7. संसाराव सुखु मोननोबोला मा मा खालामनांगोन? खन्थाइनि
सायाव सोनारनानै लिर।
फिनः- गुबुननि सुखुआव सुखु आरो गुबुननि दुखुआव दुखु लाफानो
हाब्लासो गुबै सुखुनि मोनदांथि लानो हायो। मालायनि थाखाय गाबनो हायोब्ला, गावखौ बावसोमनो हायोब्ला, गावखौ बिजिरसंनो
हायोब्ला आरो जानाय गैया,
लोंनाय गैयाजासे गुबुनखौ आंगो खालामनो हायोब्ला जिउआ अराय गोजोन
(सुखु) जागोन। मुलुगआनो
जोंनि नखर, जों बयबो
बिदा-फंबाइ, बिब' बिनानाव होननानै साननो हायोब्ला
जोंनि जिउआ सुखुनि फुंखा जागोन । बेफोरखौ मावनो हायोब्ला संसाराव सुखु मोननो हागोन।
8. खन्थाइनि गुबै बाथ्राखौ गावनि रावजों लिर।
फिनः- गावनो नाजा।
9. नुनानैबो नुयिबादि मोदाउखा जायो
सुखुआदि आखाइयावनो दङ’
गावखौनो जाय बाउसोमनो हायो
सुखुआ बिनि उन सङो।
- खन्थाइगिरिया
मोदाउखा होननानै सोरखौ आरो मानो बुंदों?
फिनः- जों गासै सुबुं माहारिखौनो खन्थाइगिरिया
मोदाउखा होननानै बुंदों । मानोना सबुं माहारिया नुनानैबो नुयिबायदि । सबुं माहारिया
सानफ्रोमबो सुखुखौ नागिरो नाथाय सुखुआदि बहा दं बेखौ मिथिरोङा। सुखुआदि गावनि आखायावनो
दं बेखौ नागेरना लानो रोङा। बेखायनो खन्थाइगिरिया सुबुं माहारिखौ मोदाउखा
होननानै बुंदों।
- सुखुखौ
उन उन खारफाहोनोब्ला मानसिया मा खालामनांगोन?
फिनः- मानसिया गावखौनो बाउसोमनो हानांगोन। गुबुननि
दुखुयाव दुखु, सुखुयाव सुखु लाफानो हानांगोन। अब्लासो सुखुखौ उन उन
खारफाहोनो हागोन।
10. गुदि खोथा फोरमायनानै बेखेवना लिर।
ओंथिगोनां आंगोथि गैयि अनसेमा जिउआ
आबुं मुलुग
अनफावरिजों
मुलुगनि बयबो बिदा-बिनानाव बिनि
जोबरोङि अराय
सुखुजों।
फिनः- ओंथिगोनां आंगोथि.............. अराय सुखुजों।
गजौनि खन्थइ सिरिखौ आनन्द चन्द्र आगरवाला लिरनाय “सुखु” खन्थाइनिफ्राय लानाय जादों।
जों सुबुं माहारिनि गेजेराव अनलायना गोरोबना थायोब्ला थारैनो अराय सुखुआ फैगोन। गुबुननि दुखुयाव दुखु, सुखुयाव
सुखु लाफानो हायोब्ला गुबै सुखुनि मोन्दांथिखौ मोननो हायो। मुलुगआनो जोंनि नखर, जों बयबो
बिदा-फंबाइ, बिब' बिनानाव होननानै साननो हायोब्ला
जोंनि जिउआ सुखुनि फुंखा जागोनआरो जिउआ जागोन ओंथिगोनां।
11. बाथ्रा दा -
बाउसोम, मोदोमफ्रु, गोसो हमथा, आबुं, मोदाउखा
फिनः-
बाउसोम - गावखौ बाउसोमनो हायोब्ला सुखुखौ मोननो हायो।
मोदोमफ्रु - बिबारा मोदोमफ्रु मोदोमो।
गोसो
हमथा - जों गोसो हमथानानै
खामानि मावनांगौ।
आबुं - दोयाव दैया आबुं जाबाय।
मोदाउखा - मानसिया नुनानैबो नुयिबायदि मोदाउखा
जायो।
ख- राव
फरायसंनाय (बाहायारि रावखान्थि)
12. खन्थाइयाव थानाय
जरा सोदोबफोरखौ नागिरना दिहुननानै बाथ्रा दा।
फिनः-
हौवा-हिन्जाव - नखराव हौवा-हिन्जाव
अनलायना थानांगौ।
सुखु-दुखु - मानसिनि जिउआव
सुखु-दुखु आ अराय फैयो थाङो।
मुलुग-संसार - मुलुग-संसारा इसोरनि सोरजि।
बिदा-बिनानाव - जों बयबो बिदा-बिनानाव अनलायना थानांगौ।
13. 'फिसा' सोदोबआ जथुम आथोन फोरमायदों।
बेबादि सोदोबनि जोला आरो जो आथोन फोरमायनो
फारियै हिन्जाव आरो हौवा सोदोब बाहायनाय जायो। जेरै - फिसा हिन्जाव-फिसा हौवा।
बेफोरबादिनो आरोबाव माखासे सोदोब बाहायनाय जायो। जेरै - हौवा मानसि- हिन्जाव मानसि।
गाहायनि सोदोबफोरनि आथोन सोलाय –
बुन्दा फान्था हायथु हौवासा दाउज्ला
फिनः- बुन्दा – बुन्दि
फान्था – फान्थि
हायथु – हायथा
हौवासा – हिन्जावसा
दाउज्ला – दावजो
14. आंगोथि
गैयि लामाया सिन्दुर गोनां लामा
मोदोमफ्रु बिबार
बारो।
सिन्दुर सोदोबाव गोनां दाजाबदा बासेब दाजाब देरनानै सिन्दुरगोनां जादों।
बिदिन्थि - सिन्दुर + गोनां = सिन्दुगोनां
बेबादिनो
गाहायनि सोदोबफोरनि दाजाबदा सिफायनानै दिन्थि।
थावगोनां थगायसुला बाउसोम फोलोम अरायथा
फिनः- थाव+गोनां
= थावगोनां
थगाय+सुला = थगायसुला
बाउ+सोम = बाउसोम
फो+लोम = फोलोम
अराय+था = अरायथा
15. गाहायनि सोदोबफोरनिफ्राय बेखेवफा सायख'नानै
दिन्थि-
फिनः-
इसोरनि – नि – बेखेवगाद’
मालायखौ – खौ – बेखेवगानै
सुखुआव – आव – बेखेवगास्नि
मोननो – नो – बेखेवगाब्रै
गोसोआ – आ – बेखेवगासे
|
Note: बबेयावबा गोरोन्थि नुदोंबा जोंनो खोनथाहरनो हागोन नङाबा गावनो नाजा। |